SAMEN artikel: Innoveren is vernieuwen
Innoveren is producten, diensten en/of bedrijfsprocessen vernieuwen. Je innoveert waarschijnlijk al heel vaak, want innovatie is meestal een kleine verbetering die nieuw is voor jouw bedrijf. Vaak denkt men dat innovatie alleen iets is voor grote, commerciële bedrijven of dat het om een uitvinding moet gaan. Dat is lang niet altijd zo. Remco van Werkhoven, Hoofd Onderzoek en Analyse bij de Brandweer, licht dat toe aan de hand van het innovatieve denken en handelen bij de brandweer.
Tekst Simone Leeuwenkamp | Beeld Eric Fecken
“Innovatie is een mindset, een manier van denken. Daar zit geen haast of druk of moeten achter, maar wel een onwaarschijnlijke nieuwsgierigheid en open houding. Wat het vooral níet is, is alleen spullen, gadgets of een specialisme dat is voorbehouden aan een team of afdeling. Sterker nog, het is iets van de hele organisatie. Hoe meer we mensen en ervaringen kunnen verbinden, hoe beter innovatieve ideeën kunnen groeien en rijpen. En hoe meer succesvolle oplossingen er zullen zijn. Het begint dus met mensen bekend te maken met innovatie. Een succesvolle en lerende organisatie doet dat.”
Fotograaf: Eric Fecken
NIET ENKEL LULLEN, OOK POETSEN
“Goed, innovatie heeft natuurlijk ook mooie technologische ontwikkelingen als resultaat. Zaken die het leven beter en gemakkelijker maken. Ook bij de brandweer. Denk aan de aanrijtijden-server, die inmiddels succesvol geïmplementeerd is. Doordat we nu op actuele voertuigposities kunnen alarmeren, in plaats van op de dichtstbijzijnde kazerne, is de burger verzekerd van de snelste hulp op dat moment. Een volgende stap kan zijn dat we, uit het oogpunt van restdekking, in plaats van het dichtstbijzijnde voertuig, bij bepaalde incidenten juist een voertuig iets verder weg alarmeren. Dan blijft het dichtstbijzijnde voertuig dus gereed voor inzet ‘voor de rest’. Als we dit gaan doen, zijn we daarin de eersten in Nederland.”
TEAM DIGITALE VERKENNING
“En neem nou het team Digitale Verkenning (TDV), we hebben naast drones nu ook een blusrobot en een onderwaterdrone (ROV met sonar). Handig, als je onder een constructie, schip of platform, oftewel onder water moet bekijken wat de situatie is. Voordat een duiker erin ligt, heb je met zo’n robot al een beeld. Je hoeft geen mensen meer onnodig in te zetten voor risicovolle operaties, en de duiker blijft fit voor de inzet.”
“Doordat we nu op actuele voertuig- posities kunnen alarmeren, in plaats van op de dichtsbijzijnde kazerne, is de burger verzekerd van de snelste hulp op dat moment.”
Fotograaf: Eric Fecken
“Innovatie is een mentaliteit, dat kun je niet afdwingen. Wel stimuleren, door mensen vertrouwen en bijvoorbeeld rommeltijd te geven. Tijd om met anderen te brainstormen en dingen uit te proberen.”
EEN SLAGER DIE ZIJN EIGEN VLEES KEURT?
“Ik hoop dat het innovatieve denken en handelen over een paar jaar net zo normaal is als dat de afdeling Onderzoek en Analyse er is. Wij hadden in het begin ook de wind niet mee, laten we maar zeggen. Want: waarom zou de brandweer zichzelf gaan onderzoeken en analyseren? Nou, omdat je daarvan kunt leren. Niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief.
Het zit in ons bloed om op incidenten af te rennen, maar er naderhand langer bij stil staan heeft echt meerwaarde. En natuurlijk komen dan ook de zaken naar voren die voor verbetering vatbaar zijn. En ook niet alle bevelvoerders stonden te juichen bij het invullen van (nog een) vragenlijst in het Incident Registratie Systeem (IRS). Maar allengs werden die lijsten slimmer en korter, en de uitkomsten specifieker. Kijk en tóen konden we analyses maken met meerwaarde, hadden we data die ons gevoel onderbouwden. Onderbouwingen waar we vervolgens gerichter op konden acteren en in investeren. Het was bijvoorbeeld frappant te zien dat in coronatijd er een verschuiving was in incidenten. Er waren veel meer binnenbrandjes, omdat mensen veel meer thuis waren. Ook zag je uit de cijfers dat de brandweer de ambulance veel vaker ondersteunde.
De kwalitatieve incidentonderzoeken zitten anders in elkaar. Wij onderzoeken incidenten. En het is bij ons pas een incident, als de brandweer zelf verrast is door een onverwachte of onwenselijke gebeurtenis. Wij doen dus onderzoek naar alle branden en incidenten in de regio. Met de kennis die wij opdoen, kunnen anderen weer betere beleidskeuzes maken.”
IS DAT OOK INNOVATIE?
“Je hebt ook innovaties die je misschien niet als zodanig zou bestempelen, maar die minstens zo baanbrekend zijn als de duik- of blusrobot. Dat zijn sociale innovaties, ofwel op een andere manier naar je werk kijken. De brandweer gaat steeds meer van lijnmanagement naar processturing. Dit komt onder andere tot uiting in de nieuwe organisatie-inrichting Brandweer Toonaangevend. Dat is voor andere organisaties wellicht gesneden koek, voor een van oudsher hiërarchisch organisatie als de brandweer is het dat zeker niet. We komen er wel. Je ziet het nu al gebeuren, mensen van de inhoud die van een bepaald thema of proces de verantwoordelijke zijn, daarvoor de ruimte en het vertrouwen krijgen en die verantwoordelijkheid ook némen en invulling geven.”
EEN VEILIGE LEEROMGEVING, DAT IS SLIM
“In de loop der jaren is er ook echt een meer open leeromgeving gecreëerd. Mensen durven zaken meer te benoemen en mogen ook fouten maken. Dat hoort er ook bij. En het dan vervolgens beter doen natuurlijk.
Afijn, innovatie is een mentaliteit, dat kun je niet afdwingen. Wel stimuleren, door mensen vertrouwen en bijvoorbeeld rommeltijd te geven. Tijd om met anderen te brainstormen en dingen uit te proberen. Wat ook helpt, is om eens fysiek in een andere omgeving te gaan werken. De zinnen te verzetten. En zo hebben we nog veel meer tips.
Sterker nog, we hebben zelfs een apart SLIM lab. En SLIM staat voor Samen Leren van Incidenten is een Must. De laatste tijd wordt deze naam steeds vaker gelinkt aan Samen Leren Innoveren is een Must, waarbij we aan de hand van design thinking groepen uitdagen anders naar een bestaand probleem te kijken. En elk team dat ervan gebruik heeft gemaakt, is enthousiast. ‘Deze manier van aanpak is zo veel fijner’, of: ‘Dit geeft echt resultaten die we anders nooit bedacht of bereikt hadden’. Als je ook wilt dat je goede ideeën meerwaarde krijgen, stuur dan een mail naar slim@vr-rr.nl. Dan faciliteren we dat.”
EEN DIGITALE TWEELINGSTAD
“Maar we pakken het ook groter aan. Wist je bijvoorbeeld dat de gemeente Rotterdam een digitale versie van de stad aan het bouwen is? Een ‘digital twin’ heet dat. In die digitale stad vind je alle gebouwen, leidingen, wegen. En straks ook waar de mensen zich bevinden als die stad gekoppeld wordt aan sensortechnologie. Daar is de stad natuurlijk van vergeven. Overal check je in: in hotels en overheidsgebouwen, bij meerpalen, parkeergarages en het openbaar vervoer. In zo’n digitale omgeving wordt het nog beter mogelijk een realistisch en grootschalig rampscenario te oefenen met alle hulpdiensten, die in het echt nooit uitvoerbaar zou zijn. Omdat dat bijvoorbeeld te duur zou zijn of te veel onrust zou veroorzaken. Als veiligheidsregio vormen we hierin een belangrijke partner. Intussen investeren we ook in Europese samenwerkingsverbanden en in samenwerking met partners zoals de Gezamenlijke Brandweer, het Havenbedrijf en het bedrijfsleven.”
SAMEN
“Kortom, innovatie is zowel veelomvattend als simpel. Je moet blijvend nieuwsgierig zijn, niet bang zijn om fouten te maken en het vooral samen doen. Innovatie kan alleen tot stand komen in een organisatie die daar ook de gelegenheid en faciliteiten voor biedt en er blijvend aandacht voor heeft. Volgens mij gaat dat hier wel goed en kunnen we samen nog mooie stappen zetten.”